Bakit Dapat Bawasan Lease Ng US Military Bases Sa PH?

Hoy, mga kaibigan! Pag-usapan natin ang isang napakainit at importanteng isyu na matagal nang pinagtatalunan dito sa Pilipinas: ang pag-upa ng Amerika sa kanilang mga base militar sa ating bansa. Alam naman nating may malalim na kasaysayan ang relasyon ng Pilipinas at Amerika, lalo na pagdating sa depensa at seguridad. Pero, bakit nga ba dapat nating pag-isipan at baka bawasan pa ang haba ng kanilang pananatili dito? Hindi lang ito simpleng usapan ng kasunduan; malalim ang implikasyon nito sa ating soberanya, ekonomiya, at kahit sa ating pagkakakilanlan bilang isang bansa. Kaya tara, halukayin natin ang mga matitinding dahilan kung bakit kinakailangan nating tingnan nang mas malalim ang usaping ito at bakit maraming Pilipino ang naniniwala na panahon na para magkaroon ng pagbabago sa dating kasunduan. Ang layunin natin dito ay magbigay ng malinaw at detalyadong pagtalakay, hindi lang para sa mga eksperto kundi para sa lahat ng Pilipino na nagmamalasakit sa kinabukasan ng ating bansa.

Kasaysayan at Konteksto: Bakit May Base Militar ang US sa Pilipinas?

Para lubos nating maintindihan ang debate tungkol sa pagbawas ng lease ng mga base militar ng Amerika sa Pilipinas, kailangan muna nating balikan ang ugat ng kanilang presensya dito. Nagsimula ito sa kolonyal na kasaysayan ng Pilipinas sa ilalim ng Estados Unidos. Matapos ang pananakop ng Amerika sa atin, nagtatag sila ng mga base militar upang protektahan ang kanilang interes sa rehiyon at, siyempre, upang panatilihin ang kanilang kontrol sa ating bansa. Noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, naging kritikal ang papel ng mga base na ito, tulad ng Clark Air Base at Subic Naval Base, bilang sentro ng operasyon ng US laban sa Hapon. Pagkatapos ng digmaan at ang pagkamit natin ng kalayaan noong 1946, nagpatuloy ang presensya ng US sa ilalim ng iba’t ibang kasunduan. Ang pinakakilala ay ang Military Bases Agreement (MBA) ng 1947, na nagbigay ng 99-taong lease sa US para sa malalaking base militar. Ito ay binawasan kalaunan sa 25 taon at nag-expire noong 1991. Dito nagsimula ang isang bagong kabanata sa relasyon ng dalawang bansa, kung saan binoto ng Senado ng Pilipinas na huwag nang i-renew ang kasunduan, na nagresulta sa pag-alis ng US forces sa Subic at Clark.

Ngunit hindi tuluyang nawala ang presensya ng US. Sa halip, nagkaroon ng epekto ang Cold War at ang lumalaking banta ng terorismo sa mundo, kaya nabuo ang Visiting Forces Agreement (VFA) noong 1998. Ang VFA ay nagbigay-daan sa pagbalik ng US military personnel para sa magkasanib na pagsasanay at operasyon, na nagpapahintulot sa kanila na manatili sa bansa nang pansamantala habang nagsasagawa ng mga aktibidad na may kinalaman sa seguridad. Sa paglipas ng panahon, lalo pang lumalim ang ugnayang ito sa paglagda ng Enhanced Defense Cooperation Agreement (EDCA) noong 2014. Ang EDCA ay nagpapahintulot sa US na magtayo ng mga pasilidad at mag-imbak ng kagamitan sa loob ng mga itinalagang kampo ng Armed Forces of the Philippines (AFP), bagama’t walang permanenteng base. Ang mga kasunduang ito, lalo na ang VFA at EDCA, ay patuloy na nagpapahintulot sa US na magkaroon ng operational access at strategic presence sa Pilipinas. Ang main point dito, guys, ay kahit wala nang permanenteng base tulad ng dati, ang patuloy na presensya ng US military sa pamamagitan ng mga kasunduang ito ang siya pa ring nagiging sentro ng diskusyon. Ang pagtalakay sa pagbawas ng panahon ng pag-upa o pagiging epektibo ng mga kasunduan ay hindi lamang tungkol sa nakaraan kundi sa kung paano natin balansehin ang ating pambansang interes at ang ating seguridad sa kasalukuyan at sa hinaharap.

Mga Dahilan para Bawasan o Tapusin ang Pag-upa: Isang Kritikal na Pagsusuri

Maraming mga kadahilanan kung bakit dapat nating seryosohin ang pagbawas o tuluyang pagtatapos ng kasunduan sa pag-upa ng Amerika sa mga base militar sa Pilipinas. Ito ay hindi lamang isang pagpili kundi isang pangangailangan para sa ating pambansang dangal at kinabukasan. Una at pinakamahalaga, ang isyu ng soberanya at pambansang dignidad ang laging lumalabas. Kapag may dayuhang puwersa sa ating teritoryo, kahit pa sa ilalim ng kasunduan, parang hindi kumpleto ang ating pagiging malaya. Pakiramdam ng marami, nagiging extension tayo ng kanilang depensa at hindi ng sa atin. Kahit anong sabihin, ang presensya ng US sa ating lupa ay nagbibigay ng impresyon na hindi natin kayang ipagtanggol ang sarili natin, na isang malaking dagok sa ating pambansang pagkakakilanlan. Hindi ba't dapat tayong maging may kakayahang pangalagaan ang ating sariling teritoryo nang walang dayuhang kailangan? Ang argumento na sila ang nagbibigay ng seguridad ay tila lumiliit sa harap ng isang malakas at nagkakaisang Pilipino na handang ipagtanggol ang sarili nitong bansa. Ang pagbawas o pagtatapos ng lease ay magpapakita sa buong mundo na ang Pilipinas ay tunay na isang independenteng bansa na kayang tumayo sa sarili nitong mga paa.

Pangalawa, may malaking epekto ito sa ekonomiya at lokal na komunidad. Sa kasaysayan, ang pagkakaroon ng mga base militar ng US ay nagdulot ng halo-halong resulta. Oo, nagbigay ito ng trabaho sa mga lokal na residente, ngunit kasabay nito ay nagkaroon din ng mga problema tulad ng prostitusyon, paglaganap ng krimen, at pagkasira ng kalikasan dulot ng mga operasyon ng militar. Ang mga insidente ng paglabag sa batas na kinasasangkutan ng mga sundalong Amerikano, tulad ng kaso ni Nicole o ni Jennifer Laude, ay nagpapahirap sa hustisya at nagpapakita ng hindi pantay na pagtrato sa ilalim ng VFA. Ang mga kasong ito ay madalas na nagiging sanhi ng tensyon at nagpapakita ng kakulangan sa hurisdiksyon ng ating batas sa dayuhang militar. Ang ekonomiya ng mga lugar na malapit sa base ay naging dependent sa presensya ng US, na nagresulta sa pagiging vulnerable sa pagbabago ng polisiya ng Amerika. Hindi ba mas maganda kung ang ating ekonomiya ay nakabatay sa tunay na pag-unlad at hindi sa temporaryong presensya ng dayuhang militar? Bukod pa rito, ang environmental damage na idinulot ng mga base sa Subic at Clark ay isang paalala ng posibleng pangmatagalang epekto ng kanilang pananatili, at ang mga gastos sa remediation ay madalas na napupunta sa balikat ng gobyerno ng Pilipinas. Kaya, ang pagbawas ng lease ay isang pagkakataon para sa atin na muling buuin ang ating lokal na ekonomiya nang walang pag-asa sa dayuhang presensya.

Pangatlo, may mga isyu rin sa seguridad na dapat nating ikonsidera. Bagama't sinasabing nagbibigay seguridad ang US, ang kanilang presensya ay maaari ring maging magnet para sa mga banta. Halimbawa, sa pagtaas ng tensyon sa rehiyon, lalo na sa West Philippine Sea, ang pagiging malapit natin sa isang superpower ay maaaring hindi makatulong sa ating neutralidad. Maaari tayong madamay sa mga geopolitical conflicts na hindi naman talaga natin direktang kalaban. Kung ang Pilipinas ay patuloy na nakadepende sa US para sa depensa, paano tayo magiging ganap na independenteng puwersa sa rehiyon? Ang pagbawas ng lease ay magbibigay sa atin ng pagkakataon na muling suriin ang ating sariling polisiya sa depensa at bumuo ng mas matatag at sariling kakayahan para ipagtanggol ang ating teritoryo. Hindi sa lahat ng pagkakataon ay kasundo natin ang lahat ng interes ng US; kung minsan, ang kanilang interes ay maaaring salungat sa ating interes bilang isang bansa. Ang pagiging biktima ng collateral damage sa isang digmaan na hindi naman natin sinimulan ay isang malaking peligro na kailangan nating iwasan. Kaya naman, ang pagkakaroon ng mas mahigpit na kontrol sa kung gaano katagal at gaano kadalas magagamit ang ating teritoryo para sa kanilang operasyon ay isang mahalagang hakbang tungo sa pagiging tunay na may-ari ng ating sariling kapalaran.

Pang-apat, ang shifting geopolitical landscape sa Asia-Pacific ay nagpapalit din ng dinamika. Sa kasalukuyan, may nagbabagong balanse ng kapangyarihan sa rehiyon, kung saan lumalakas ang impluwensya ng China. Ang patuloy na presensya ng US ay maaaring magpataas ng tensyon sa pagitan ng US at China, na maaaring maglagay sa Pilipinas sa isang mahirap na sitwasyon. Hindi natin gustong maging pawn sa isang laro ng dalawang higanteng kapangyarihan. Kailangan nating magkaroon ng kakayahang makipag-ugnayan sa lahat ng bansa sa isang patas at pantay na paraan, nang hindi gaanong pinapaboran ang isa sa kapinsalaan ng iba. Ang pagbawas o pagtatapos ng lease ay magbibigay sa atin ng mas maraming flexibility sa ating foreign policy at magpapahintulot sa atin na makipag-ugnayan sa iba't ibang bansa para sa kapakanan ng Pilipinas. Hindi lamang ang US ang nag-iisang kaalyado na maaaring makatulong sa atin; mayroon ding ibang mga bansa sa rehiyon at sa iba pang bahagi ng mundo na maaaring maging matibay na katuwang sa ating pag-unlad at seguridad. Ito ay pagkakataon para sa Pilipinas na maging isang mas proaktibo at independenteng manlalaro sa pandaigdigang arena, at hindi lamang isang base ng dayuhang kapangyarihan. Ang mga kasunduan sa militar ay dapat na sumasalamin sa kasalukuyang pangangailangan at hindi lamang sa mga lumang banta, at ngayon, ang pangangailangan ay magkaroon ng balanse at sariling kapabilidad. Ang pagpapatuloy ng kasalukuyang kasunduan nang walang pagsusuri ay parang nakakulong tayo sa nakaraan, samantalang ang mundo ay mabilis na nagbabago. Ito ay panahon para sa isang bagong pananaw na nakasentro sa ating tunay na interes.

Ang Mga Benepisyo (at Kontrobersiya) ng US Military Presence

Sa kabila ng mga nabanggit na dahilan para bawasan ang lease, hindi naman natin maitatanggi na mayroon ding mga benepisyo (o hindi bababa sa mga argumentong pabor) sa patuloy na presensya ng US military sa Pilipinas, bagama't ito ay may kaakibat ding mga kontrobersiya. Una, ang pagpapanatili ng seguridad at depensa ay madalas na idinadahilan. Sa gitna ng lumalaking tensyon sa West Philippine Sea at ang agresibong pag-angkin ng China sa ating teritoryo, marami ang naniniwala na ang US military ang tanging puwersa na maaaring magpigil sa anumang pag-atake o panghihimasok. Ang Mutual Defense Treaty (MDT) ng 1951 ay nangangahulugan na kung aatakehin ang Pilipinas, susuporta ang US. Ang mga joint military exercises sa ilalim ng VFA at EDCA, tulad ng Balikatan, ay nakakatulong daw sa modernisasyon at pagpapahusay ng kapasidad ng Armed Forces of the Philippines (AFP) sa pamamagitan ng pagbabahagi ng teknolohiya at pagsasanay. Sinasabi na ang US ang *nagbibigay ng